Xincheng
sincen（新城鄉）
| sincen
(新城鄉) | |
.jpg) | |
 | |
| na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak | kalingu king |
| sicuayanga a ngadan | daluwan(大魯宛), yenhay(研海), takidis |
| sepaljavak | alu a mula, drusa taiday sa drusa puluq sa sepatje a talingan |
| sihu
-guciu -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan -qinati a hulic a sihu |
-何禮臺(pacun ta guciu na sincen) -nasesincen a gukusiu -daihiyukay na sincen |
| pulingetjan nua kadjunangan | 29.4095 km² |
| kinamamamawan tua vavavan nua gadu | puluq sa pitju a maru vavavan tadjekuacan (17m) |
| caucau
-pipenuljatan na caucau-papu ngadan tjai sangasangas -paljingan |
-ita kudrav sa siva kuzulj sa siva taiday sa siva puluq sa siva a caucau(19,999)(2021 a cavilj tjelu a qiljas) -masansimatjelj -pitju kuzulj sa alu taiday sa unem puluq sa pitju a paljingan (7,867) |
| sasupuan na yubinkiuku/yuzeng | 971 |
| pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu | 10015040 |
| tjuljivar ta guan | hualien hici, siulin |
sincen guan (tinurukuan: alang paru；’inamizukuan: sudadatan；pinairangan: sin-siânn-hiong；nginaingayngan: sinˋ shang hiongˋ）, sicuayan izua drusa ngadan timadju tauta duluman kata daluwan. i maza i pasaviri tua taiwan a kalingu king, a i viri kata keledep nakidjekec tua siulin, a i tjaikacedas na kicevung tua taipingyan, a i navalj kicaing ta milun pana dideq kata hualien hici. a sikici 29.4095 km², na ljaqedi ta hulien hici avan ta tjaljakedrian a qinaljan i kalinguking.
aicu guan sangasangasan a siljitaladje ta kalingu, aza kinaizuanan a kadjunangan a kicain ta gadu sa i ljaving ta ljavek, saka izua ngadan “sincen kasintan” aya qivu. aza ljaviljaving a paka ljavek a djalan kemasi navalj i cisintan(七星潭) sema viri mata yueyawan(月牙灣) a pacunan ta ljavek. izua liaw talem a racev kata kakudanan, mirazek ta sengsengan a qacilay kata inalang a qaciljay. saka taqinaljan kidjalu tu salenguwaq, izua masa ljivavaw mirazek a kivangavangan.
ljadut ta hualien hici, mamaw kata djian guan mirazerazek a hici, aicu penuljat ta hici a caucau kimaya djemaljum drusa puluq kudraw. au a i kalinguking tjaljaqacavan a vavelian a siubay “carrefour”, “hola”, imaza a king.
kadjunangan
remasudj ta vincikana kadjunangan i sincen guan sedjlj lizulizu, avan angata 97% pakata penuljat a kadjunangan a guan. a kinalangan nua kadjunangan ladruq saka lusepitj, maka ljaviljaving kemasi viri patje navalj tu 16 km, a kemasi kacedas patje keledep tjalja melavan kimaya 5 km. izua milun(美崙) pana, sanzan(三棧) pana kata shumici(須美基) pana cemalivat semamaza. au pakata sengsengan, ngiu, kiciqaw, izuanan semaqaciljay miraezk tauta. pakata kinapangaljan a paljavak i sincen guan, izua alu qinaljan, sinecen, senan, kangle, dahan, beipu, djalin, djali kata djasin. a penuljat a guan izua sincen kata beipu, aicu drusa qinaljan piniliq pasaviri a sincen kata pasanavalj a sincen. aicu drusa a qinaljan avan za sanzan pana a dideq. aza kinacadjan tu 12 km. aicu pasaviri a sincen matjadrusa mula izua sincen kata senan, na kicaing ta tairuku nua kuka kakivangvangan kata suhua kunglu. izua gaku na kutjung a siulin, gaku na kukumin a sincen, disiaba i sincen, biu i sincen, sincen a kakivangvangan, sincen a sicuayan a hici. sinipapungadan a nanemanga i maza i pasaviri a sincen, ljakua aicu imaza a caucau amin tu drusa kuzulj sa lima taiday. kimaya 1/8 pakata penuljat a guan. au izua unem a qinaljan, beipu, djali, dahan, kangle, djasin kata djalin, kimaya aza penuljat a caucau pakata sincen guan imaza. a kinaljcadjan izua tu 3 km kata hualien hici, izua disiba i beipu, sincen a gukusiu kata venecikan na takakudan a umaq, na nugiu cacukingan, iubingkiyuku, kakipucemelan a kalingu nua sivitai a kuga, cisintan, kalingu hikugiu, tjasan hikugiu na sivitai, dahan daigaku, kuzing haysin kaucung a gaku, gaku na kutjung a sincen, na sihu a papudingkingki kata vavelian a siubay “carrefour”, a tjalja papazangal a kikang imaza linindjelj.
kalevelevan
remasudj ta vincikana kalevelevan semezan tu kemaledeledev, a ta caviljan a sezaman 22.5°C, au a sikudjaljan avan 2264 mm, nasuzusi a igininkan a kalevelevan.
cinalivatan
remasudj ta vincikanaicu sincen guan ka sicuayan pakata turukuzuku a qivu “daluwan”, saka pairang a qivu “duluman” kata “dawkeman”. ka cinting a djiday, ti wuchuan(吳全) kacuing a nugiw semamaza a qemuma, lja turukuzuku puliaw a kiqeci malap tua quluqulu, au cukulu ta ripa sikiqecen ta turukuzuku, avan nu sikipu ngadan ta “sincen”(imi atalasi a hici)” . ulja aza izua kacalisian mangetjez a kilivu avanzua kitjukuda vaik a pasanavalj. ka 1875 a cavilj, ti kamakama a ludacun(羅大春) kacuing a sivitai semandjalan kemasi suaw(蘇澳) mata kalingu, au sinivarung imaza masan ta sangasangasan a guan siljitaladje ta kalingu, saka izua ngadan “sincen ” aya qivu. ka 1896 a cavilj, lja yiwe(乙未) makilu ta ripun a maqaqeci avan zua qavan nua ripun semamaza. ka 1914 a cavilj, aza ripun kamakama zudjudjian zumatay (佐久間左馬太) kacuing a sivitai vaik a kiqeci djemadjas tu turukuzuku, ka maka semanguaq lemingdjelj ta kalingukangting(花蓮港廳) a sincen citing(支廳), aza ripun sihu ulja mapuala ta sinikakudan ti kamakama zudjudjian, saka ka 1920 a cavilj, cemekaulj aza ngadan ta “yenhay” timadju, sincen citing pavalitan ta “yenhay citing” , a sini varung lemindjelj pinyei(平野) ci. ka 1937 a cavilj, aicu pakata kalingukangting a pavalitan a sirasudjan, cucansu pavalitan tua citing. sualapen yenhay citing, saka pinyei ci pavalitan ta “yenhay zuang”, kanri pakata kalingukangting a kalingudjin. au kapuamin a maqaqeci avan nanan za kinipungadan, kanri ta kacalisian a kadjunangan nasekalingudjin, linindjelj ta yenhay guan imaza, saka ka 1946 a cavilj, pavalian ta “sincen” aicu a ngadan, “sincen guan” aya, au ulja ceviqen a kacalisian a kadjunangan, linindjelj ta siulin guan patje tucu.
guciu
remasudj ta vincikan| sazazatj | guciu |
| sangasangasan kata sikamasanmusalj | 鄭德運 |
| sikamasan tjelulj | 吳萬紫 |
| sikamasan simatjelj kata sikamasan limalj | 曾炳西 |
| sikamasan nemelj kata sikamasan pitjulj | 吳萬紫 |
| sikamasan valulj kata sikamasan sivalj | 林榮亮 |
| sikamasan simuluq kata sikamasan simuluq saka ita | 陳朝和 |
| sikamasan simuluq saka drusa kata sikamasan simuluq saka tjelu | 傅慶華 |
| sikamasan simuluq saka sepatj kata sikamasan simuluq saka lima | 何禮台 |
| sikamasan simuluq saka unem kata sikamasan simuluq saka pitju | 錢自立 |
| sikamasan simuluq saka alu | 何禮台 |
paljavak tua kadjunangan
remasudj ta vincikanmatja 8 qinaljan i sincen. matja 12 qinaljan imaza, pacidal（華陽部落）, paudadan（大德﹙巴烏拉藍﹚部落）, lalumaang（東方羅馬部落）, palamitan（康樂部落）, kaliyawan（嘉里部落）, cilapuk（嘉新部落）, sudadatan（新城部落）, pibutingan（順安部落）, hupu（北埔部落）, katanka（佳林部落）, pabuisan（北星部落）, palinkaan（復興部落）.
caucau
remasudj ta vincikan| cavilj | caucau | +:metjeruvu
-:mavekelj (%) |
| 1981 | ita kudrav sa alu a kuzulj sa drusa a taiday sa tjelu puluq sa unem a caucau (18,236 a caucau) | - |
| 1986 | ita kudrav sa siva kuzulj sa itaiday sa tjelu puluq sa lima a caucau (19,135 a caucau) | +4.9% |
| 1991 | ita kudrav sa siva kuzulj sa drusa taiday sa alu puluq sa unem a caucau (19,286 a caucau) | +0.8% |
| 1996 | drusa kudrav sa tjelu a taiday sa tjelu puluq sa sepatj a caucau (20,334 a caucau) | +5.4% |
| 2001 | drusa kudrav sa pitju taiday sa drusa a caucau (20,702 a caucau) | +1.8% |
| 2006 | drusa kudrav sa alu taiday sa drusa puluq sa drusa a caucau (20,822 a caucau) | +0.6% |
| 2011 | drusa kudrav sa itaiday sa tjelu puluq a caucau (20,130 a caucau) | -3.3% |
| 2016 | drusa kudrav sa drusaiday sa pitju puluq sa sepatj a caucau (20,274 a caucau) | +0.7% |
a sincen guan masansimatjelj a caucau i kainlinguking, au masansitjelulj a mavalidan pakata kinapangaljan a paljavak. saka aicu a mavalidan tjaljavavaw ta na kuka a papamaw. tucu 15 a caviljan, aza caucau itua 20000-21000, ka 2019 a cavilj lima qiljas mamaw kata 2011 a cavilj a cuaucau. ika na miralua a tjuruvuan ta caucau. avan nu masan maljian na hici a mirazek i taiwan. ljakua tucu a kinsihu i beipu mula semanumaq tu 651 paljingan a ljavavavavan izua tu pitju a sinan na maqacuvucuvung a kakaizuanan, a sinan tjaljatekuan avan za siubay, au kinsihu a kisang djemaulj ta uli sa siubuy a sengesengan. lja aicu a kadjunangan ljadut ta hualien hici, izua qacaqaca a siuby linindjelj imaza, nu tjaivilianga qatjaw masan tua i kalingu a tjaljat djaljavan a mirazek a kadjunangan.
nasidjaravacan
remasudj ta vincikan| kisiya a djalan |
| taiwan kisiya kanriki |
| a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i pasa viri |
| disiaba i sincen |
| disiaba i beipu(北埔) |
| basu |
| basu a kalingu |
| basu a tairuku |
| basu a ku kang |
| basu a dunglian |
| basu a sudu |
| basu a taipaq |
| basu a hici nua kalingu king |
| kunglu |
 masansivalulj a djalanan i taiwan (zunghen kunglu)
|
 masansivalj a djalanan i taiwan (suhua kunglu)
|
| vinaciqan ta djalan |
 itaiday siva puluq sa tjelu a vinaciqan
|
| hikugiu |
| kalingu hikugiu |
sinupuan
remasudj ta vincikan| daigaku |
| dahan daigaku |
| kaucung a gaku |
| kuzing haysin kaucung a gaku |
| gaku na kutjung |
| gaku na kutjung a sincen |
| gaku na kutjung a siulin |
| gaku na kukumin |
| gaku na kukumin a sincen |
| gaku na kukumin a beipu |
| gaku na kukumin a kanle(康樂) |
| gaku na kukumin a djali(嘉里) |
hasisiw
remasudj ta vincikani kalingu sincen a hasisiw
gimeng a beipu(北埔)
gimeng a djali(嘉里)
gimeng a djamin(佳民)
gimeng a djawan(加灣)
kakipucemelan
remasudj ta vincikankakipucemelan a kalingu nua sivitai a kuga
sincen isisiu
kinsic
remasudj ta vincikannugiu
remasudj ta vincikanizua talem a racev, katawa, puday, ljaceng, paday kata vurasi. izua mapulju na temalem ta suyka, rigayan a qudis, veljevelj kata kamurav. pakata ziriu a kinisan nua kingsihu, aza i sincen guan a dikilu qumaing a kadjunangan 943.87 marutarauljan. tucuan cavilj lja tja sanpazangalem a nugiu sengsengan kata kaizuangata kakivanvanngan tu mirazek, aza nugiu patagilj a papirazek ta i qinaljan a maljian a racev sipaveli pasa gaikuk, paruza katawa, vasa, vurasi, zinaung qaljeceqec a ljaceng kata lukuc. a pakata kiciqaw, izua paka pana puciqavan kata pakaljaving ta ljavek. makapana a ciqaw izua liaw a maljetimalj a kanaciqavan, saka izua kisan cukuluing tua malji a na ciqaw a racev a kuba. pakata pana puciqavan, liaw a ukui amareka ciqaw, hama kata quzang.
kuba
remasudj ta vincikansincen guan a sengsengan avan za malanglang ta qaciljay, izua mareka maljimalji a kana qaciljaciljaing, izua zaqtja. au penuljat drusa pulua sa tjelu a kuba, nu ita cavilj a inalangan izua tu lima puluq sa sepatj a laulavan.
siubay
remasudj ta vincikankivangavangan
remasudj ta vincikanaicu ziriu pakata caucau semamaza i cisintan(七星潭)
| cavilj | caucau a penuljat pakata cavilj | caucau pakata ljemitaqiljas | +:metjeruvu
-:mavekelj (%) |
| 2014 | 1,249,196 | 104,100 | -20.66% |
| 2015 | 1,404,469 | 117,039 | +11.06% |
| 2016 | 1,441,282 | 120,107 | +2.62% |
| 2017 | 1,358,944 | 113,245 | -5.71% |
| 2018 | 1,062,612 | 88,551 | -21.81% |
| 2019 | 1,185,843 | 98,820 | +10.47% |
| 2020 | 731,466 | 60,956 | -38.32% |
racev
remasudj ta vincikan| 酸菜 | qaljeceqec a ljacen |
| 九號花生 | paketjaw |
| 木瓜 | katawa |
| 麻糬 | qavay |
| 芋心番薯 | vurasi kata vasa italadj |
| 翻車魚 | manbu ciqaw |
| 大理石 | djiljeqi a valjy |
| 玫瑰石 | qaciljay a mikui |