tjava
makamaza i ljavljav a tja pacucunan sinitalem a makapalingulj tua umaq aicua tjava. sevesevec a ricing, kamayamayan a liljualjuas a asav, vavucelayan saka semalum a vuciar nu kaljatjavan. titjen a sevuculj maljiyan a tja puzangalan a pasavid tua tjava.
| tjava | |
 | |
| sinivecikan na ruvaruvarung | |
| Gardenia jasminoides | |
| pinapungadan ni J.Ellis | |
| zumanga a ngadan | |
| kinakaian na amerika | gardenia |
| pinairangan | ki-chí(ki-á) |
| ciniukuan | 梔子花 |
tjava, izuazua iteku tua sasusuan tua vavavan na katjunangan i chuku, 中南半島, ripun, 琉球kata taiwan, avan a rurazek a kedri a kasiw, sa qaca a vuljangaw kata nguljingulj aravac. azua a vangalj a nsikipucemcemel, a kapaz a siurem ta nemanga, sa rutalem ti kacalisiyan.
kasicuayan, izuazua a tjava a tinalem i kacasavan na kacalisiyan, nu venuciar a vuteqiteqilj a vuljangaw, nguljingulj aravac a aicu a vuljangaw, sa tjengelay aravac azua a vavayavayan a kacalisiyan tua alapu ta tjava a vuljangaw, qaw cemekcek ivirilj tua calinga tuki sinantarar.
azua a kasiw na tjava a caljeqilj aravac, sa rusinan tua hang kata tjukur.
i kakudan nua paywan, maqati a alap tazua a kasiw ta sinan qungcuy tuki kizing.
samiling azua a kasiw a tjava, a vuteqiteqilj kata nguljingulj a vuljangaw, avan a nanguaq a cemel i kacasavan, sa pinaka ta “vuljangaw nua paywan” nua zuma.
patjara sikudakudan nua tjava remasudj ta vincikan
sipakalevaleva remasudj ta vincikan
kasicuayan a uqaljaqaljay mavan a tjava a si pakalevaleva tua sudju a papusalum.
sikipasikip remasudj ta vincikan
kemasicuay patjetucu kinatengelayan na vavayavayan a pasikip ta tjava a kialalanga.
sisankizing remasudj ta vincikan
lja na kudresul saka kezene a ricing, aicua tja kizing a kenutj a civan, kasicuayan tjaliyav a tjava kinasengeseng.
sisantuzung remasudj ta vincikan
a ricing na tjava, sedjaljep a san tuzungen na qungcu, na vukavuka kata siqunu.
siyudreudrem remasudj ta vincikan
azua kapaz na tjava, makaya san siyudreudrem, sini talem a ljemeliyav nua situcuananga a kipusalimaliman taicu a tjava.
cemecemel remasudj ta vincikan
sinancemel aicu a tjava.[1]
pacunu uta remasudj ta vincikan
kasizuan remasudj ta vincikan
鄭漢文等，2004，《排灣族民族植物》。臺北：行政院農業委員會林業試驗所。P87。