paris
aicu a paris（vurangse a kai：Paris；ciniukukan：巴黎）avan ca sangasangasan a lizuk katua tjaljavavavan a sihu a kaizuanan i pinaljavakan nua se vurangse. avan uta aza a vecekadan a kaizuanan patjara sikudakudan. au aicu a paris a hici kaimaza i pinu i 法蘭西島大區 a tjaljaveqeveqan a paris 省 nua aya. avan sika tucu aicu a kadjunangan nua se paris a vecekadan mavan a i taladj tua sicuyan a upu a paris (izua aza tjaqacavan a djalan palingulj i sasaw tua paris a lizuk a kadjunangan). saka nu pasusu tua aicu cinalivatan a pinaljavakan nua se paris izuanga 20 a cy, inika maumalj kemasi 1860 a cavilj patje tucu. au patje 2018 a caviljan, izua paselaw tu 215 a kudravan a taqaljaqaljan imaza. izua kimaya 1,300 a kudravan a caucau uta imaza i paris a lizuk a kadjunangan a penuljat (巴黎都會區 nua aya) mavan ita tjaljaqacavan a hici nua i iyurupu (歐洲 nua aya).
| paris
vurangse a lizuk | |
 | |
 | |
 | |
 | |
| na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak | vurangse |
| sepaljavak | matja 20 cy(區) i vecekadan a paris a lizuk |
 | |
| sihu
-kamakama -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan |
-Anne Hidalgo -vurangse |
| pulingetjan nua kadjunangan | 2,853.5 km² (izua 105.4 km² i vecekadan a lizuk)
(2020 a caviljan) |
| kinamamamawan tua vavavan nua gadu | 28 patje131 a maru vavavan tadjekuacan |
| caucau
-pipenuljatan na caucau -i vecekadan a sikataqaljan -mavalidan |
-10,785,092 a caucau -2,187,526 a caucau i vecekadan a hici (2017 a caviljan) -21,000 a caucau/km² |
| taqaljaqaljan | Parisien (uqaljai), Parisienne (vavayan) |
| pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu | 75001-75020, 75116 |
| linraku pasa wanlu | www.paris.fr |
ka tjaisangas kimaya 1,000 a cavilj tuazua, aza paris avan nu tjaljaqacavan a hici imaza i europe, avan uta tjalja sangasan a hici i kacauan (kemasi 1500 a cavilj patje 1900 a cavilj). au tucu avan a sinan pazangal a vecekadan patjara sinkiw katua bunka i kacauan, izua mareka ikiw parutua sinupuan, kivangavang, situcunan a lalangan, keci a saliman, iga, pinapebulay a paridiu katua siubay a maretimalji a sengsengsan i kacauan. izua aza pacugan na qivu tu New York, London, Tokyo, Hong Kong katua paris avan ca lima a tjaljaqaca a hici i kacauan sicuayan siayaya. lja izua mareka kinateveteveljan nasa kaigugu a umaq nalemingdjelj imaza i paris, izua kinateveteveljan a 聯合國教科文組織, kinateveteveljan a 經濟合作與發展組織, kinateveteveljan a 國際商會 katua kinateveteveljan a 巴黎俱樂部.
paris avan a tjalja nanguaq a kadjunangan patjara temalem mareka cemel katua kasiw nua i europe avan sika na sedjeljep tu caucau a kivaljutan imaza, saka tauta tjalja pazangalan a sisikac imaza a hici nua i kacauan. imaza i paris katua vurangse a qacavan a cy (法蘭西島大區nua aya) matja drusa a kadjunangan nakinipaysu izua 1/4 a sipavay ta kuka. izua tu 5,521 a laulavan a europe a paysu ka 2009 a caviljan tuazua. saka izua 33 a tjaljapazangal sa tjaljapungadanan a kuba na lemingdjelj ta umaq sedjelj a imaza i La Défense a kadjunangan. au izua tjaliaw a sinupuan a kikang namatevetevelj imaza. izua kimaya 4,200 a kudravan a caucau nakivangvang a semamaza lemita a cavilj, avan sika paris namasan tjaljatjuruvuan a taqaljaqalja a hici i kacauan. tucu izua 3,800 a kunian a sauzayan katua sepatj a sauzayan nasekacauan. ka 1989 a caviljan paris napapungadan tua "bunka a hici" i europe. ka 2014 a caviljan tuazua paris avan a sikamasan tjeljulj a hici i kacauan.
ngadan remasudj ta vincikan
cinalivatan remasudj ta vincikan
kadjunangan remasudj ta vincikan
caucau remasudj ta vincikan
sikacu remasudj ta vincikan
kilalaing takakudan remasudj ta vincikan
sikakudan remasudj ta vincikan
drikiki a umaq remasudj ta vincikan
pakatua tjaqacavan a drikiki a umaq avan nu Opéra garnier a umaq katua Opéra bastille a umaq, aicu a Opéra garnier na lemingdjelj anga ka 1875 a caviljan. au izuanga matja drusa a drikiki a umaq tuazua ka 1850 a cavilj, mavan ljaicu a Opera Comique(法國喜歌劇院 nua aya) katua Théâtre Lyrique(國家歌劇院 nua aya). izua tjuruvu a kisansemenay na semenay imaza, parutua Maurice Chevalier, Georges Brassens, Charles Aznavour katua Édith Piaf. ljemita a cavilj izua mareka palisian i paris, parutua seman taliduan pinaka 塞納河搖滾節 nua aya.
iga remasudj ta vincikan
izua liaw a iga nua se paris sinan pazangal i kacauan, lja izua tjuruvu a seman iga a caucau na mumalj anga taicu a iga nua se paris, parutua Jean-Luc Godard, Claude Lelouch, François Roland Truffaut, Claude Chabrol katua Luc Besson. izua tjuruvu a igakang paqaqarut i maza i paris, lja mareka zazianan katua ung-gaku a umaq na pavalitan tua igakang ka 1930 a cavilj a patagilj.
izua tjuruvu a iga na pasasing manu temaucikel tua milimilingan pakamaza, parutua《midnight in paris》se Woody Allen ,《Moulin Rouge》se Baz Luhrmann,《The Da Vinci Code》 se Ron Howard katua 《Amélie》se Jean-Pierre Jeunet. au izua aza zuga a iga pinaka《Ratatouille》se Pixar Animation Studios a kuba, a milimilingan itua patarevan na pacacapilj tua paris a kadjunangan.
remayurangan remasudj ta vincikan
kemasi 1848 a caviljan, paris namasan tua vecekadan itua punuljat a kisiya a djalan nua se vurangse. patje 1889 a caviljan tuazua aza vatjuljayan a papukakeljanganan (巴黎鐵塔 nua aya) naqemacuvung anga imaza itua palisian pinaka 世界博覽會 nua aya, aicu a vurangse namasan tua papungadan a kunian i kacauan. ljemita cavilj izua kimaya 2,800 a kudravan a qaljaqalja na kivangavang imaza i vecekadan a hici (au imaza i paris a lizuk izua kimaya 4,200 a kudravan a qaljaqalja), izua sedjelj a 1,700 a kudravan a caucau kemasi gaikuku, avan sika paris namasan tua hici izua tjatjuruvuan a caucau namangtjez a remayurangan. manu a niamdju kinatjengelayan a kadjunangan avan nu saseqetjan ta paridiu a sicuacuayan a nanemanga umaq katua kipaqentjan a umaq. sa ljemita cavilj izua paselaw tu 800 a kudravan a caucau semamaza i louvre a umaq, ui angata tu masan tua sangasangasan a sicuacuayan a nanemanga a umaq izua tjaljatjuruvuan a qaljaqalja na semekez imaza. au pakatua kiukay imaza, aza Notre-Dame de Paris a kiukay katua Sacré-Cœur a kiukay ljaicu a matjadrusa a kiukay izua tu 1,200 a kudravan katua 800 a kudravan a caucau semamaza ljemita cavilj. sa pakatua vatjuljayan a papukakeljanganan, izua paselaw tu 600 a kudravan a caucau ljemita cavilj, kemasi lemingedjeljan patje tucu izuanga drusa a laulavan mangetjez imaza. sa aicu a kivangvangan pinaka Disneyland izua paselaw tu 1,450 a kudravan a caucau ljemita cavilj. au izua a umaq pinaka Versailles imaza i pasakaledep a navalj nua paris, kemasi 1682 a caviljan patje 1789 a caviljan, avan nu kamakama a umaq, au ka 1979 a caviljan napiniliq tua bunka a sauzayan se kacauan.